چرا بورس بدحال است؟

  حمیدرضا سلیمان نژاد؛ تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص بدحالی بازار بورس در روزنامه اعتماد نوشت: مدت ها قبل در دی ماه ٩٢ روند صعودی شاخص کل تغییر کرد و جای خود را به روند نزولی داد. تحلیلگران حرفه ای و باتجربه تر که تاب و توان از دست دادن سرمایه خود را نداشتند رفته رفته از بازار خارج شدند. برخی دیگر به امید بازگشت شاخص و ادامه روند صعود منتظر ماندند و در آخر سهامداران تازه نفس که صرفا اخبار خوشی از بازار سرمایه شنیده بودند وارد بازار شدند. نقدینگی از بازار جمع می شد و به سمت و سویی دیگر می رفت. قیمت های روی تابلو روز به روز کاهش می یافت و سرمایه سرمایه گذاران هم روز به روز کمتر و کمتر می شد. از آن زمان تاکنون بیش از ١٦ ماه می گذرد و عده ای اندک در بازار باقی مانده اند. کدهای فعال بورسی یکی یکی منفعل شده و بیم و هراس بازار را فراگرفته است. اگر نظر افراد غیرسهامدار را در مورد بورس جویا شوید در جواب می شنوید «بورس این روزها خوب نیست!»
در این تحلیل سعی به بررسی عوامل به وجودآورنده این وضعیت و نیز بررسی استراتژی های موجود پیش روی سهامداران می پردازیم. کاهش قیمت نفت و وابستگی کشور به درآمد حاصل از آن، همچنین آزردگی هر چه بیشتر مردم از تورم سرسام آور، دولت یازدهم را بر آن داشت تا سیاست کنترلی در پیش گیرد. متعاقبا بازارهای مالی نیز تحت تاثیر این سیاست قرار گرفت، نرخ دلار کنترل شد و در آخر نیز بودجه انقباضی تعریف و تقدیم مجلس شد. سوالی که مطرح می شد این بود «اهمیت بازار سرمایه برای دولت چقدر است؟» حال، کنترل تورم باعث رکود در بخش های مختلف اقتصاد شده و شرکت های بورسی نیز تحت تاثیر واقع شدند. با تعریف و تصویب بودجه افق یک ساله این شرکت ها نیز رو به تاریکی رفت. با توجه به اوضاع نه چندان مناسب بانک ها برای پرداخت تسهیلات به شرکت ها، تنها راه حل جهت انجام طرح های توسعه و سرمایه گذاری جمع آوری منابع مالی از بازار سرمایه بود. بازاری که دیگر سرمایه هنگفتی در آن دیده نمی شد. در این شرایط از دولت انتظار می رفت با حمایت و و رونق بخشیدن به بازار سرمایه، هم مردم را به سمت سرمایه گذاری سوق دهد و هم سرمایه گذاران را به بازاری پویا دعوت کند. از این طریق شرکت ها می توانستند به راحتی منابع مالی خود را تامین کنند و این امر هیچگاه محقق نشد. دولت صرفا به دادن وعده و وعیدها بسنده کرد و تنها راه حل برون رفت از شرایط اسفناک بازار را تغییر در جایگاه مدیریت سازمان دید. صندوقی تشکیل داد بدون نظارت که حمایتی از آن دیده نمی شد. نرخ بهره بالای بانکی نیز کاهش داده نشد و بستری امن برای عمده سرمایه گذاران فراهم آمد تا بی هیچ زحمت و ریسک به منافع خود برسند و همچنان سوالی برای سهامداران بازار بی جواب مانده «آیا دولت یازدهم قصد حمایت از بازار را دارد یا خیر ؟!»دیگر عاملی که باعث ایجاد جوی ناآرام در بورس می شد مساله مذاکرات بود. مذاکراتی که هر بار به روزهای حساس خود رسید، بازار به احترام آن به پا خاست. اخبار و شایعات پیرامون مذاکرات دامن گرفت و با هر خبری که منتشر می شد بازار رنگی جدید به خود می گرفت و در این میان تنها یک چیز جلب توجه می کرد و آن هدر رفتن سرمایه های کوچک بود. قدرت و سلطه روزهای قرمز بازار به حدی بود که فرصتی برای روزهای سبز باقی نمی گذاشت و هر خبری تلنگری بود بر بدنه آن. درآخر پیش نویس لوزان کورسوی امیدی را در دل سهامداران و شرکت های بورسی روشن کرد. از سوی دیگر اوضاع سیاسی در منطقه و جنگ و درگیری ها در روند نزولی بورس بی تاثیر نبوده است. در واقع این روزها مال باختگان در انتظار اخبار منفی بودند تا در صفوف فروش جایگاهی برای خود دست و پا کنند. اما اینها فقط عوامل بیرونی بازار سرمایه بود و حال به بررسی عوامل درونی می پردازیم. هراسی که در دل هر سهامدار رخنه کرده بود باعث شد به جای معاملات میان یا بلندمدت، به معاملات کوتاه مدت و حتی نوسان گیری روی آورند و با سودهای اندک به سرعت خارج شوند. از این رو، کف های تاریخی و حمایت های روانی شکست و از دست رفت. در این میان سازمان هم خوب تیشه به ریشه می زد و در روزهای مثبت بازار عرضه اولیه های بی شمار روانه بازار می کرد. بلوک ها برای شاخص سازی شروع می شد، تبعیض قوانین میان برخی سهم ها و بسته شدن برخی دیگر برای مدت ها طولانی و در آخر عدم هماهنگی با حقوقی ها، همه و همه دست به دست هم داد تا بازار به وضعیت وخیم تری دچار شود و حتی در برخی روزها ارزش معاملات به زیر ٦٠ میلیارد در روز رسید. حقوقی ها هم در جهت منافع خود پیش رفتند و توجهی به سهامدار خرد نداشتند. اقدامات سازمان، مدیر جدید و جلسات متعدد آنها گرچه منجر به تصمیماتی شد ولی باید اذعان کرد آنچنان موثر واقع نشد و کار به جایی رسید که خود مسوولان از واژه حباب منفی هم برای تفسیر اوضاع بازار سهام استفاده می کردند. تمامی موارد مذکور صرفا عوامل رکود بازار بودند. حال به تحلیل شاخص و سهام بازار از دو منظر بنیادی و تکنیکالی خواهیم پرداخت. در بررسی بازار از دید بنیادی یکی از فاکتورهای اساسی مورد توجه P/E (پی به ای) سهم هاست. با توجه به کاهش قیمت سهم ها روی تابلو و نیز قرار داشتن در فصل مجامع و پرداخت سود نقدی (پی به ای) برخی سهم ها جذاب شده اند و پس از پرداخت سود نقدی نیز بر این جذابیت افزوده خواهد شد. پس می توان با دید میان و بلندمدتی سهم های بنیادی و پرپتانسیل را که جو بازار معطوف به آنهاست، با پی به ای پایین و قیمت مناسب انتخاب و خریداری کرد. تصور تحلیلگر این است که در صورت به نتیجه نرسیدن یا تعلیق مذاکرات لوزان امکان افت شاخص تا محدوده ٥٩٠٠٠ و پایان اصلاح دور از ذهن نبود و با به نتیجه رسیدن آن، این اصلاح دستخوش تغییراتی شد. اکنون، از نظر زمانی دوره اصلاح به پایان رسیده است و تصور می شود شاخص قصد کف سازی در این محدوده را داشته باشد. همچنین سهم های بازار در چارت های شان تقریبا به کف قیمتی خود نزدیک شده اند و پتانسیل لازم جهت صعود را دارا هستند. سهامدارانی که تکنیکالی سهم خرید و فروش می کنند می توانند به صورت پله ای یا با رعایت حد ضرر سهم های مورد نظر خود را که موقعیت مناسبی دارند و در کف قیمتی هستند، خریداری و تا مشخص شدن وضعیت بازار و آغاز روند صعودی صبر کنند. اکنون بر این باوریم که بازار سرمایه بیش از هر زمان دیگری نیازمند یاری و مساعدت دولت، مجلس و خود سازمان بورس است: سرمایه هایی که می توانند چرخه اقتصادی مملکت را به حرکت درآورند و تولید و اقتصاد ملی را شکوفا سازند. شاید وقت آن رسیده باشد که دولت، مجلس و سازمان دوشادوش مردم و سهامداران باز هم به رونق بازار و در نتیجه اقتصاد کشور کمک کنند.