طرح سهام عدالت در حالی از سال 85 تدوین شده که بر اساس آن درصدی از سهام شرکت های سودآور تحت عنوان شرکت های سرمایه پذیر به سبد سهام عدالت اختصاص یافته و این سهام به مشمولان تعلق گرفته است.
بر اساس این طرح مقرر شده تا سهام عدالت به صورت قسطی به مشمولان داده شود که اقساط آن در مدت 10 سال به صورت سالانه از محل سود این سهام کسر و به حساب خزانه واریز شود و اگر پیش از 10 سال از محل سود این سهام، اقساط سهام عدالت تسویه شود دولت ملزم به آزاد سازی سهام عدالت خواهد. حال انکه بر اساس آخرین اطلاعات موجود، سهام عدالت تا پایان سال 95 آزاد نخواهد شد.
حدود 38 هزار میلیارد تومان سهام عدالت باید به مشمولان پرداخت شود
در همین ارتباط، معاون سابق سازمان خصوصی سازی در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز عنوان کرد: بر اساس آخرین اطلاعات موجود، مقرر گردیده تا مبلغ حدود 45 هزار میلیارد تومان سهام عدالت به مشمولان داده شود که این مبلغ با کسر تخفیفات ناشی از دو دهک به 38 هزار میلیارد تومان رسیده است. از این رو می بایست طی 10 سال از محل سود سهام شرکت های سودآور مشمول سهام عدالت مبلغ مذکور پرداخت گردد. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که این دوره در برخی از شرکت ها به دلیل اینکه با فواصل زمانی وارد طرح سهام عدالت شده اند هنوز به 10 سال نرسیده است.
اسماعیل غلامی افزود: یکی از مشکلات موجود در خصوص این طرح عدم تسویه اقساط سهام عدالت از محل سود سهام شرکت های سرمایه پذیر است و سئوال اساسی این است که آیا سود شرکت های مذکور پاسخگوی این طرح بوده اند یا نه؟
شرایط اقتصادی و سودآوری شرکت ها علت اصلی عدم تسویه اقساط
وی ادامه داد: بسیاری از شرکت های مشمول طرح سهام عدالت از مجموعه های فعال بورسی در گروه های پالایشی، فولادی و بانک بوده اند که قطب بازار سرمایه به شمار می روند و ارزش آنها به قیمتی که در روز عرضه اولیه کشف شده اند در سهام عدالت لحاظ شده است. این در حالی است که شرایط بورس نا به سامان شده و قیمت اغلب شرکت ها افت های قابل توجهی را داشته اند که این امر نیز متاثر از کاهش سودآوری آنها اتفاق افتاده است.
از این رو، زمانی که قوانین سهام عدالت تصویب شد و مقرر گردید تا اقساط آن طی 10 سال از محل سود شرکت ها پرداخت شود، شاید مسائلی همچون اعمال تحریم های بین المللی و زیان آوری شرکت ها پیش بینی نشده بود.
کمبود نقدینگی و اجرای برنامه افزایش سرمایه شرکت ها دلیل دوم
معاون سابق سازمان خصوصی سازی با بیان اینکه شرایط اقتصادی کشور و وضعیت سودآوری شرکت ها یکی از دلایل اثر گذاری در عدم تسویه اقساط سهام عدالت طی 10 سال به شمار می رود، در بیان دلیل دوم این امر اظهار داشت: همانطور که عنوان شد بسیاری از شرکت های مشمول این طرح در بازار سرمایه مطرح هستند و طرح های توسعه ای در دست اجرا دارند که برای بهره برداری از آنها نیازمند تأمین منابع مالی هستند. به طور مثال شرکت های پالایشی طرح کیفی سازی محصولات را در برنامه خود دارند که برای اجرای آن نیازمند نقدینگی هستند. حال آنکه با توجه به شرایط بانکها برای پرداخت تسهیلات بانکی، شرکت ها عمدتاً تمایل به اجرای برنامه افزایش سرمایه از محل سود انباشته به منظور تأمین هزینه های سرمایه گذاری خود دارند. بر این اساس می توان گفت افزایش سرمایه شرکت برای تأمین نقدینگی مورد نیاز یکی دیگر از دلایل اثر گذار بر عدم تسویه اقساط سهام عدالت در موعد مقرر است.
غلامی در خصوص برنامه های دولت برای آزاد سازی سهام عدالت گفت: طبق قانون و آیین نامه این طرح، سهام عدالت تنها در صورت تسویه اقساط آزاد می شود که این امر نیز تاکنون رخ نداده. علاوه بر این نحوه آزاد سازی سهام عدالت و نیز ساز و کار آن نیازمند مباحث فنی و اقتصادی است و بحث کارشناسی و برگزاری جلسات متعدد را می طلبد که دولت می بایست با کار کارشناسی این موضوع را مرتفع کند.
برگ سهام تعاونی شهرستان قابلیت خرید و فروش را در بورس ندارد
وی همچنین در خصوص امکان فروش سهام عدالت پس از آزاد سازی آن در بورس اظهار داشت: نکته ای که می بایست به آن توجه داشت این است که در حال حاضر برگه ای به عنوان سهام عدالت در دست مردم قرار دارد، برگ سهام تعاونی شهرستان است و نه سهام شرکت های سرمایه گذاری استانی.
حال آنکه شرکت های تعاونی در بازار سرمایه نیستند و سهام آنها از قابلیت خرید و فروش در بورس برخوردار نیستند و این امر یکی دیگر از مشکلات سهام عدالت است که تاکنون راهکارهای متفاوتی برای رفع آن مطرح شده که یکی از این راهکارها این است که شرکت های تعاونی سهامداران شرکت های سرمایه گذاری استانی شوند تا بتوانند سهام خود را در بورس بفروشند.